Son iki yılda bilhassa Muğla’da meydana gelen orman yangınları çam balını bitirme noktasına getirdi. Üreticiler balın kilosunun 400 lirayı geçeceği konusunda uyardı.
İklim krizi nedeniyle bal üretiminde yaşanan düşüş, orman yangınlarıyla daha da tehlikeli boyuta ulaştı.
Muğla’da 14 bine yakın arı konaklama noktasının yüzde 70’i yanarak kullanılamayacak duruma geldi. Kalan yüzde 30’unda ise Basra böceği yok denecek kadar azaldı.
Muğlalı arıcılar SÖZCÜ’ye özel açıklamada bulundu.
‘MARMARİS’TE BÜSBÜTÜN BİTTİ’
Muğla Etraf ve Arı Muhafaza Derneği Lideri Şamil Tuncay Beştoy, Marmaris Osmaniyeli arıcı Mehmet Yücel bal üretiminde son 10 yılı kıymetlendirdi.
Beştoy, “Dünya çam balı üretiminin yüzde 92’si Anadolu’da, bunun yüzde 85’i Muğla’daydı. Muğla’nın yüzde 35’i ise Marmaris’teydi lakin büsbütün bitti” dedi.
“Göçer arıcıların dönecek yerleri kalmadı” diyen Beştoy, “Yani getirip kovanlarını koysalar bile o arıların bal yapacağı ormanlar yandı, o arılar da ölecek” diye konuştu.
Yücel ise bu türlü giderse balın kilosunun 400 lirayı geçeceğini savundu.
’14 BİNE YAKIN ARI KONAKLAMA NOKTASI VARDI’
Beştoy, Muğla genelinde yetkili makamlarca belirlenen 14 bine yakın arı konaklama noktası olduğunu belirterek, “Her sene köy muhtarları, bölgenin önde gelen arıcıları, ilçe tarım müdürlüğü elemanlarınca bölgedeki arı konaklama sayıları güncelleniyor. Artık bu noktaların yüzde 70’i yandı ve arı konamaz” dedi.
“Aslında yüzde 100’üne konamaz” diyen Beştoy, “Çünkü yanlayan yerler de sıcaktan etkilendiği için Basra randımanı kalmadı.
Zaten iklim krizi nedeniyle son 3-4 yıldır Basra azalıyordu. Marmaris’te Osmaniye, Bayır, Camiyanı, Orhaniye ve Datça ilçesindeki arıcılar artık bitti. Şu anda var olan tanıma nazaran yeni bir güncelleme gerekiyor. Maalesef bu yapılmadı. Evvelki yangınlardan bu yana bunu söylüyoruz lakin nedense bir türlü yapılmıyor” diye konuştu.
ARICILAR BİR AY SONRA NEREYE DÖNECEK?
Meselenin nokta artırmak olmayıp, mevcut durumun belirlenerek arıcıya bir tahlil önerilmesi gerektiğini belirten Beştoy şunları söyledi:
“Kovanlarını Anadolu’ya çiçek balı için götüren arıcılar Ağustos sonunda Marmaris ve Datça bölgesinde kovanlarını nereye koyacak? Her yer yandı.
Muğla’da şu anda yalnızca Yerkesik ve Kıran bölgesi kaldı lakin zati oraların kendi kapasiteleri dolu. Çamdaki eski randıman kalmadı.
Eskiden 100 arıcı koyduğun yer tahminen 50 arıcıyı bile kaldırmayacak durumda.
Kovan sayıları, yer sayıları, kapasiteler bütün bunlar hesap edilerek bir tahlil önerilmesi gerekiyor. Biz bunu kaç yıldır söylüyoruz ancak geçen yılki yangınlarda da bunu belirlemediler.
Böyle giderse arıcının yarısı bırakacak, yarısı götürdüğü yerde kalacak lakin hangi sıkıntılarla karşılaşacağını bilmiyor ki. Pasta güzelce bölüneceği için öbür bölgeden gelen arıcılarla yerliler ortasında çatışma başlayacak.”
‘ÖNEMLİ OLAN ÖNLEM ALMAK’
Sistem uygulayıcılarına gereken ikazların yapıldığını da belirten Beştoy, şöyle devam etti:
“Akademisyenler, STK’lar, alandaki üreticiler, birlikler evvelce uyarıp, ‘Büyük düşünce geliyor, siz geleni anlayın ona nazaran önlem alın’ dediler.
Mesela Marmaris’te benim 1,5-2 kilometrede bir ağacım var. Her sene derneğimizin bir projesi olarak 5 yıldır bu ağaçları dolaşıp Basra’nın yavrulama, yumurtlama ve bal akışı durumunu tespit edip, fotoğraflarını derneğimize ulaştırıyorum.
İklim krizinden bu yana randımanın düştüğünü daima yazdık. Çok sıcak nedeniyle toprak istediği suyu alamıyor.
Çam istediği suyu alamadığı için kendini sıcağa adapte ederek özsuyunu kısarak büyümesini yavaşlatıyor. Senede halkası 1,5 santim olacağı yerde bunu yarım santime düşürerek kendini koruyor.”
‘BÖCEK ÖZSUYU ALAMAYINCA BAKIN NELER OLUYOR’
Ağacın özsuyu ile beslenen böcek yeteri kadar özsuyu alamayınca sıcaktan yanıp vakitle öldüğünü de kelamlarına ekleyen Beştoy, her yılki müşahedelerine nazaran böceğin kendi önlemini alarak 50 kilometre kuzeye kaydığını ve 50-100 metre yükseğe çıktığını söyledi.
Muğla’daki bölgelerin düşük rakım ve çok sıcak olduğu için en fazla etkilenen yer olduğunu da kelamlarına ekleyen dernek lideri, “Devlet bunu bildiği halde yangınlardan evvel bunun bile önlemini almadı. Arıcılığı nitekim geçim kaynağı yapmayanların sayısı sınırlanmalı. Kovan sayısının artması değil randımanın artması istikametinde eğitimler verilmeli. Maliyet ve geçim ortasındaki dengeyi tutup ucuza alım ve geçersiz bal üretimini engellenmeli” taleplerinde bulundu.
“Bazı büyük marketler 20 TL’den bal satıyor. Bunun maliyeti bile çok çok yukarıda” diyen Beştoy, “Şeker maliyeti bile değil. Glikoz şurubu bu. Şekerden bal bile yapsan 20 TL’ye satamazsın. Bal dışınca dışında arıcılık eserlerinin yetiştirilmesi teşvik edilmeli, eserine taban fiyata verilmeli ve alım garantisi olmalıydı” dedi.
BADEM, ELMA VE KİRAZ ÜRETİMİ DE ARIYA BAĞLI
Orman köylüsünün genelde arıcı olduğunu söyleyen Şamil Beştoy şu sözleri kullandı:
“Yüzde 50’si iflas etti diyelim. Onlarla birlikte eser aldığı beşerler da iflas edecek. Arılarını bıraktıklarında bitkiler döllenmeyecek ve ziraî üretim düşecek.
Şu anda badem üretimi yüzde 85, elma üretimi yüzde 65, kiraz üretimi yüzde 75 arıya bağlı. Arı olmazda, badem, elma ve kiraz döllenmez. Döllenmezse ağaç meyve vermeyecek. Otlar döllenmeyince hayvanın yiyeceği ot çıkmayacak. Aslında su azaldı yanlışsız dürüst sulama yapılamıyor. Devletin madeni ettiği kadar tarımı da regüle etmesi gerekiyor.
Geçen yıl yangından sonra tüm bilim adamları çok şey anlattı. O anlatılanlara nazaran bu sene bir gram yerin yanmaması gerekiyordu lakin sonuç ne oldu?”
YANGINDAN EVVEL ESASEN RANDIMAN DÜŞMÜŞTÜ
Dededen toruna balcılık yapan, Marmarisli bal üreticisi Mehmet Yücel, randımanın yıllar evvel düşmeye başladığını belirterek, “Yangınlar işin tuzu biberi oldu. Geçen yıl bizim Osmaniye bölgesi büsbütün yandı. Tamam, yangında perişan olduk fakat yangınlardan evvel randıman çok düşmüştü” dedi.
“2020 ve 2021 yılları da yangınlarla dolu yıllardı. 2020 yılında Datça ve Orhaniye Turgut hariç Muğla’nın hiçbir yerinde kimse bal alamadı” diyen Yücel, “Şimdi kovan koyacak yerimiz yok. Marmaris Turgut, Orhaniye ve Hisarönü’ndeki çamlar yanmadı ve kendi arıcılarına kâfi. Pekala ya öbürleri ne yapacak” diye konuştu.
YAN ESERLERE YÖNELEN YOK
Bal üreticilerinin hiçbir biçimde desteklenmediğini de kelamlarına ekleyen Yücel, “Propoli, polen, arı sütü ve arı zehri üzere yan eserlerin eğitimi verilerek alet edevatları da desteklenerek arıcıların yan eserlere de teşvik edilmesi gerekir” dedi.
“Polen almayan arıcılar hala var. Yangın bölgesindeki bütün arıcıların polenlerinin alım garantisi olmalı” diyen Yücel, şöyle devam etti:
“Çin’den polen ithal ediliyor. O vakit biz polen satamıyoruz. Geçen yıl polenin kilosu 29, bu sene 55 TL’den alınacak dendi. Polen ile şeker fiyatlarını karşılaştırdığımızda ortada devasa uçurum var.
Bu yıl şeker 1200, polen 50 TL. Arıcı polen alabilmek için arısını beslemek zorunda. Arıyı besleyemezse polen alamaz.
Burada bir arkadaşımız arı zehri üretmeye başladı. Biraz üretti. Biz Konya’ya kovanları götürdüğümüzde materyal satan bir arkadaş 50 kovan alıp zehir üretmeye başlamış. Arkadaş zati sen gereç satarak para kazanıyorsun. Bırak bu işi arıcı yapsın. Kesim bu türlü olmaz. Bu iş bu türlü giderse balın kilosunu 400 liraya çıkar ve artık lükse girer.”